Günlük yaşam içinde ailelerin sıklıkla karşılaştıkları ilk çocukluk dönemi zorluklarının başında "disiplin" gelmektedir. Anne-babalar çocuklarını eğitirken neleri yapıp neleri yapmamaları konusunda sık sık belirsizlik yaşarlar.
Aile, uzmanlar tarafından "canlı bir sistem" olarak tanımlanır. Ailenin de büyümesi, gelişmesi, dönemsel zorluklardan geçmesi söz konusudur. Tüm yaşam süreci içinde, pek çok krizi atlatmakta belki de en önemli unsur, aile içindeki "güç dengesi" dir. Biliyoruz ki çocuklar güç kullanmayı severler. Ancak yine biliyoruz ki; gücü hissetmeyi ve güçlü anne-babaya sahip olmayı çok daha fazla severler. Anne-baba aile içinde gücü kullanma hakkı ve becerisi yönünden daima çocuklardan daha yukarıda yer almalıdır. Çoğu zaman aile içindeki bu "güç dengesinin bozulması ile krizler çıkar ve sorun çözme zorlaşır. Şüphesiz çocukların da karar verme, seçim yapma, kabul etme ya da etmeme hakları vardır. Ev içinde birey olarak varlık alanlarına daima saygı duyulmalıdır. Ancak bu alan anne-babanın ortak inançları doğrultusunda oluşturdukları bir hat içinde olmalıdır. Bu anne-babanın konforundan çok çocukların güvenliği için gereklidir. Unutulmamalıdır ki çocuklar sınır içinde daima daha güvenlidirler.
Disiplin teorik olarak kızgınlık ya da sertlik içermez. Disiplin; kararlılık, düzen ve belirlenmiş kurallara işaret eder. Anne-babalar çocuk büyütürken hata yaparlar, pek çok şeyi deneme-yanılma yoluyla bulurlar ya da bazen sorun çözme becerilerini kullanamaz olurlar. Aile içinde oluşturulmuş koşulsuz sevgi, güven ve açık iletişim sayesinde her zaman, her durum yeniden yapılandırılabilir.
Ailelere disiplinle ilgili bazı pratik yöntemler:
Tekrarlayan problem davranışla baş etmek üzere oluşturacağınız yeni davranış yöntemine geçmeden önce çocuğunuzla durumu konuşun. Tekrarlayan bu davranışın her iki taraf için anlamını belirleyin. Çözümün neden gerektiğini ve bunun için kimin ne yapması gerektiğini, her davranışın sonucunun ne olabileceğini basit ve açık anlatın ve kontrat oluşturun.
Gerekmedikçe fazla seçeneklerle çocuğunuzun kafasını karıştırmayın, yaşına ve duruma uygun bir-iki seçenekle yetinin.
Olumsuz davranışı mümkün olduğunca görmezden gelin, olumlu her şeyi daha fazla fark etmeye gayret edin. Unutmayın, davranış daima tepki ile gelişir.
Aynı şeyi tekrar etmeyin. Tek ve etkili talimat verin ve hemen uygulamanın yolunu bulmaya çalışın.
Her şeyin en iyisi olması baskısını kendinize de çocuğunuza da yapmayın. Yeteri kadar iyi olan durumlarla yetinin.
Ender durumlar bazı kurallardan vazgeçmeyi gerektirir. İyi anne-babalık dinlenmeyeceği yerde konuşmamayı da içerir. Evde o akşam konuk arkadaşları ile eğlenen 4 yaşındaki oğlunuzu her zamanki saatte yatmaya göndermekten baştan vazgeçmek gibi.
Talimatlarınızı giderek yükselen ses tonu ile defalarca tekrarlamayın. Çocuğunuzun yanına gidin, göz kontağını yakalayın, makul ses tonunuz ile kendisinden istediğinizi söyleyin. Ardından hemen ve gerekirse birlikte uygulamaya başlayın.
Devamlı problem çözme telaşı ile ilişkiyi kaçırmayın. Oyun ve eğlence çoğu zaman sorunları kendiliğinden çözer.
Oyun…
- Çocuklarınıza zaman ayırarak onlarla kaliteli vakit geçirmeye çalışın. Bunun için birlikte çocuğun yaşına uygun etkinlikler planlayın ve bunu mutlaka uygulayın. Örneğin birlikte oyun hamuru ile oynamak, resimler yapmak, patates baskıları yapmak, tiyatroya, sinemaya, gezmeye ya da pikniğe gitmek gibi…
Şiddet Eğilimini Önleme Konusunda Nelere Dikkat Edilmelidir?
© Anne-baba ve eğitimciler, çocukta “saldırgan davranışlara” model olmamalıdırlar. Sürekli bağıran, vuran, küfür eden bir baba, korkutan ve engelleyen bir anne ve cezalandıran öğretmen çocuk için olası olumsuz modellerdir.
© Çocuğun saldırgan davranışlarına duyarsız kalmak bir çare değildir. Vurdumduymazlık ve duyarsızlık çocuğa iyilik değil kötülük yapar.
© Çocuk saldırganlaşıyor diye, her isteği yapılmamalıdır. Yeter ki sussun ya da sakinleşsin mantığı ile hareket etmek asla çözüm değildir. Bunlar geçici ve anlık çözümlerdir ve hiçbir iyileştirici yanları yoktur.
© Çocuklar saldırgan davranışlarından dolayı “dövülerek” asla cezalandırılmamalıdırlar. Dayak da o an için sizin bulduğunuz geçici bir çözümdür. Ama beraberinde çocuğun daha yoğun düşmanlık ve öfke duyguları yaşamasına neden olur. Çocuğun bir sonraki saldırganlık nöbeti daha da şiddetli olur.
© Çocuk saldırgan davranışlarına başladığı zaman ona mantıklı bir şey anlatılmaya çalışılmamalıdır. Çünkü çocuk o an büyük bir öfke boşalımı yaşamaktadır. Anne ya da babanın, mantıklı önerilerini dinlemez bile, ancak çocuk sakinleştikten sonra, anlatılmak istenen her ne ise anlatılmalı, açıklanmalıdır.
© Anne-babalar çocuklarına saldırgan davranışların sonuçlarını onların anlayabileceği bir dille sohbet şeklinde anlatmalıdır.
© Anne-babalar gün içinde çocuklarına belirli sorumluluklar vermelidir. Çocuk başıboş bırakılmamalıdır.
© Çocuk başka çocuklarla kıyaslanmamalı ve yarıştırılmamalıdır.
© Anne-babalar çocukları kaç yaşında olursa olsun onun temel ihtiyaçlarını mutlaka zamanında ve duyarlılıkla karşılamalıdır.
© Şu büyük hata asla yapılmamalı. Saldırgan davranışlarından dolayı çocuğa saldırmamalı ve çocuk hırpalanmamalı. Çocuğu dövmek en büyük yanlışlıktır.
ÇOCUĞUNUZ İÇİN YAPABİLECEKLERİNİZ
© Şiddet içerikli herhangi bir davranışı asla NORMALLEŞTİRMEYİN!
© Kurallarınızı açık olarak koyun; çocuğun neyi niçin yapması ya da yapmaması gerektiğini ona açık açık söyleyin.
© Kendine saygı gösterilmesi için, kendisinin de başkalarına saygı göstermesi gerektiğini vurgulayın.
© Çocuğunuzun gelişim döneminin özellikleri hakkında bilgilenin
© Olumlu özelliklere sahip arkadaşlıkları olduğunda çocuğunuzu takdir edin
© Çocuğunuz adına onun sorumluluklarını yüklenmeyin
© Her iki tarafında öfkeli olduğu zaman konuşmayın, karşılıklı sakinleşmeyi bekleyin
© Eşiniz ile konuşup çocuğunuza karşı “tek” ses çıkartın
© Değişim için sabırlı olun
